Historia instytucji kultury
Dom Kultury i Sztuki
2 (lub 3) lutego 1946 roku otwarto w Oleśnicy Dom Kultury i Sztuki.
Instytucja została powołana z inicjatywy Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych.
Dom Kultury i Sztuki na początku mieścił się pod adresem ul. Bieruta 21 (obecnie ul. 3 Maja 21), potem został przeniesiony na ul. Bratnią, następnie na ul. Młynarską, a od 1956 roku siedzibą placówki stał się oleśnicki Zamek.
Pierwszym kierownikiem instytucji był Bronisław Wójt, instruktorami byli: Ewa Lichtarska i Tadeusz Giemza.
Kolejnymi kierownikami byli: Tadeusz Zakrzewski (1949-1950) i Irena Roszak (1950-1957).
Głównymi zadaniami instytucji była działalność rozrywkowa, środowiskowa i terenowa, szczególnie organizacja okolicznościowych akademii, wieczornic na terenie miasta, a także licznych koncertów zespołów amatorskich.
Powiatowy Dom Kultury
W 1957 roku instytucja otrzymała nazwę Powiatowy Dom Kultury, co znacznie zwiększyło jej zasięg i zakres działania kulturalnego na ówczesny powiat oleśnicki.
Od 1956 roku siedzibą instytucji był Zamek.
Od 1957 roku kierownikiem Powiatowego Domu Kultury został Bronisław Lisowski - nauczyciel i działacz. W tym czasie instruktorem kulturalno-oświatowym był Józef Szewczyszyn. Kierowniczką Zespołu Pieśni i Tańca była Beata Lichtarska, kierownikiem zespołu muzycznego był Kazimierz Baldowski.
Od 1958 roku kierownikiem Powiatowego Domu Kultury został Zygmunt Redlich - aktor i reżyser.
Podstawowym zadaniem instytucji stało się wsparcie dla placówek terenowych. W tym czasie powstawały liczne świetlice, przy których rozwijał się amatorski ruch artystyczny - zespoły muzyczne, taneczne i teatralne.
W sali widowiskowej Zamku odbywały się spektakle teatralne, w niedziele organizowano otwarte zabawy taneczne dla mieszkańców, w czwartki - organizowano zabawy dla młodzieży.
Wiosną 1959 roku instytucja przeniosła się z Zamku do budynku przy rogu ulic 15 Grudnia i ul. Rewolucji Październikowej (obecnie ul. Reja 10), w której ośrodek kultury miał swoją siedzibę aż do 2005 roku.
Budynek OOK przy ul. Reja 10, fot. Krzysztof Waga, 1974 rok
Dzięki przeniesieniu instytucji do nowego budynku uzyskano kilka nowych pomieszczeń. W tym czasie powstał Klub Tańca Towarzyskiego oraz Klub Młodzieżowy "Szopa", w którym organizowano liczne imprezy i spotkania artystyczne, turnieje brydża sportowego, filmy dla dzieci, spotkania literackie, odczyty i wieczorki taneczne. Dla dzieci organizowano zabawy taneczne - kostiumowe lub połączone z tematycznymi konkursami.
Przez krótki czas (1.10.1958-31.05.1959) funkcję kierownika pełniła Zofia Bocho-Stanisławska - aktorka, a po niej Stanisław Pasternak.
Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury
W 1964 roku instytucja zmieniła nazwę na Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury i co za tym idzie zmieniła swój profil działalności.
Przy instytucji powstała Powiatowa Poradnia Pracy Kulturalno-Oświatowej pod kierownictwem Genowefy Indzierowskiej, która zajmowała się nadzorem nad placówkami terenowymi.
W tym czasie kierownikami domu kultury byli: Stanisław Pasternak i Franciszek Stempel (do 1966 roku) - muzyk, który zorganizował dwa młodzieżowe zespoły instrumentalne, orkiestrę i sekstet wokalny.
W każdą środę odbywały się poranki umuzykalniające dla młodzieży poprzedzone prelekcjami nauczycieli muzyków pracujących w Oleśnicy.
W latach 60. w ramach działalności Powiatowego Młodzieżowego Domu Kultury powstały różne kluby:
- Klub Fotograficzno-Filmowy ZENIT (od 1963 roku), w ramach którego organizowano wiele konkursów fotograficznych i filmowych oraz wystaw o tematyce rozwoju społecznego, kulturalnego, gospodarczego i politycznego Oleśnicy i powiatu.
- dziecięcy Klub Bolka i Lolka, w ramach którego odbywały się projekcje filmowe, konkursy dziecięce, olimpiady tematyczne i imprezy wakacyjne.
- Klub Miłośników Piosenki, w ramach którego organizowano przeglądy zespołów muzycznych pod nazwą "Konfrontacje Muzyczne".
- Klub Amatorów Plastyków.
Od 1966 roku kierownikiem placówki został Ryszard Siwecki, z krótką przerwą w pełnieniu funkcji kierownika przez Leonarda Hercoga.
W związku z planowanym remontem siedziby instytucji przy ul. Rewolucji Październikowej (aktualnie ul. Reja 10) od 1967 roku na 3 lata siedziba PMDK została przeniesiona do budynku zastępczego przy ul. 22 Lipca 13 (aktualnie Lwowska 13).
Skromne warunki - 2 pokoje - ograniczały znacznie działalność środowiskową Powiatowego Młodzieżowego Domu Kultury. Instytucja dołączała w tym czasie jedynie do obchodów miejskich rocznic i akademii. Prowadzono natomiast intensywną działalność instruktażowo-metodyczną na terenie powiatu, organizując wydarzenia kulturalne i szkoląc nowych działaczy społecznych.
Remont budynku
W Dziale Dokumentów Życia Społecznego OBP można znaleźć dokumentację projektową dotyczącą remontu i przebudowy budynku przy ul. 15 grudnia i Rewolucji Październikowej (obecnie ul. Reja 10) na potrzeby Powiatowego Domu Kultury.
W dokumentacji można znaleźć zapis, że użytkownikami budynku są Wydział Kultury, organizacje społeczne i prywatni mieszkańcy.
Projekt przebudowy budynku
Projekt przebudowy budynku zakładał szereg zmian.
Na parterze wydzielenie:
- Sali widowiskowej z zapleczem, salą klubową, holu z szatnią, holu rekreacyjnego od strony ulicy. Do tej części planowano wydzielenie osobnego wejścia od strony ul. 15 grudnia i nie łączenie tej przestrzeni z pozostałą częścią budynku.
- Sali kawiarnianej z wejściem od strony północnej, składającej się z sieni wejściowej, szatni, sali, kawiarni, bufetu z zapleczem oraz urządzeń sanitarnych.
Na pierwszym piętrze wyodrębnienie 2-pokojowego mieszkania dla kierownika domu kultury lub intendenta.
W suterenach wydzielenie miejsca na kotłownie i pomieszczenia z natryskiem i wc.
Na piętrach - pierwszym i drugim - likwidację mieszkań i przekształcenie przestrzeni na pomieszczenia biurowo-administracyjne.
Na poddaszu - likwidację mieszkań i adaptację przestrzeni na magazyny, skład i archiwum.
Parter budynku uległ całkowitej przebudowie i został dostosowany do potrzeb domu kultury.
Rzut piętra nad sceną
Powiatowy Ośrodek Kultury - Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna
16 czerwca 1971 roku prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Oleśnicy powołało nową instytucję pod nazwą Powiatowy Ośrodek Kultury - Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna.
W tym czasie placówką kierował Stanisław Lulkowski (1.04.1971-31.03.1972).
Ideą przyświecającą połączeniu obydwu instytucji było powstanie nowoczesnego modelu placówki kulturalno-oświatowej. Do zadań instytucji należało organizowanie mieszkańcom czasu wolnego poprzez inspirowanie i organizowanie twórczych działań i zaspokajanie potrzeb kulturalnych.
W 1971 roku przy instytucji powstał Dział Pracy Środowiskowej. W 1974 roku rozpoczęły swoją prężną działalność Klub Seniora i Klub Kobiet.
Program działań POK i Biblioteki, fot. dokumentu z DDŻS OBP
W programie działań instytucji na rok 1971-1972 można znaleźć informacje o planowanych działaniach kulturalno-oświatowych m.in. o Studium Wiedzy o Sztuce Współczesnej, sekcjach organizowanych wg zainteresowań np. o Klubie Plastyków Amatorów czy też o organizowaniu Amatorskiego Ruchu Artystycznego.
Studium Wiedzy o Sztuce Współczesnej
Uczestnicy Studium - głównie miłośnicy fotografii, teatru i literatury - brali udział w wykładach, seminariach i wycieczkach do muzeów, teatrów i galerii. Zajęcia odbywały się raz w tygodniu.
Fragment programu działalności instytucji na rok 1971-1972, fot. dokumentu z DDŻS OBP
Klub Plastyków Amatorów
Klub prowadzony był przez instruktora specjalistę w formie warsztatów i konsultacji.
Uczestnicy przygotowywali pracę na coroczny Ogólnopolski Przegląd Plastyki Amatorów i na wystawy, które organizowano w sali wystawowej, hallu i kawiarni.
Jednym z założeń działań klubu było także wsparcie dla innych placówej w zakresie estetyki i reklamy.
Fragment programu działalności instytucji na rok 1971-1972, fot. dokumentu z DDŻS OBP
Amatorski Ruch Artystyczny
W ramach działań kulturalno-oświatowych organizowano:
- zespoły muzyczno-wokalne i instrumentalne
- zespoły wokalne
- teatry i zespoły poezji
- zespoły recytatorskie
- teatry lalek
- dyskusyjne kluby filmowe
- zespoły plastyczne
- zespoły fotograficzne
Fragment programu działalności instytucji na rok 1971-1972, fot. dokumentu z DDŻS OBP
Od marca 1972 roku kolejną osobą, kierującą instytucją była Teresa Kokot. W tym czasie wyraźnie ożywiła się działalność środowiskowa instytucji na rzecz miasta. Pracownicy POK zainicjowali szereg działań, które w późniejszych latach cieszyły się zwiększającą się popularnością:
- Dyskusyjny Klub Filmowy rozpoczął działalność dzięki Teresie Stalińskiej
- Teatr Lalek powstał dzięki Barbarze Jurkiewicz
- Dni Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Konkurs Poetycki "Oleśnicki Maj" - powstał dzięki inicjatywie Stanisława Góry.
Równolegle do działań kulturalnych na terenie Oleśnicy Dział Instrukcyjno-Metodyczny organizował życie kulturalno-oświatowe na wsi.
W tym czasie powstała m.in. ciesząca się dużą popularnością impreza o nazwie Turniej Gmin "Kolorowe Wsie".
Od 1 marca 1974 roku dyrektorem placówki był Jan Gadomski.
Otwarcie Konkursu Piosenki Radzieckiej. J. Gadomski, dyrektor OOK. Fot. A. Adamczak, 1977 rok
W latach 70. ożywiła się działalność i współpraca instytucji z oleśnickimi zakładami pracy. Połączenie instytucji kultury i biblioteki przyniosło wymierne efekty w postaci organizacji wspólnych imprez, a także podziału zakresu swojej działalności: ośrodek kultury zajmował się upowszechnianiem amatorskiej twórczości artystycznej, a biblioteka - działalnością oświatową.
Efektem intensywnego wsparcia przez ośrodek kultury amatorskiej twórczości, było powstanie 37 zespołów amatorskich różnego typu działających na terenie Oleśnicy i powiatu.
W budynku POK powstał prężnie działający Klub Młodzieżowy "Szopa", prowadzony przez RSW Prasa-Książka-Ruch. Klub był czynny codziennie, a aktywnie działająca Rada Klubu organizowała wiele ciekawych wydarzeń kulturalnych.
Oleśnicki Ośrodek Kultury
W czerwcu 1975 roku w wyniku likwidacji powiatów instytucja otrzymała nową nazwę - Oleśnicki Ośrodek Kultury - Biblioteka. Od stycznia 1976 roku instytucja stała się filią Wojewódzkiego Domu Kultury i Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu.
Od 1 stycznia 1977 roku decyzją władz miejskich i wojewódzkich ośrodek kultury i biblioteka stały się oddzielnymi instytucjami. Oleśnicki Ośrodek Kultury jako filia Wojewódzkiego Domu Kultury we Wrocławiu otrzymał statut samodzielnej instytucji upowszechniania kultury.
Od 1977 roku przy OOK powstawały Kluby Muzyczne. Duże zainteresowanie muzyką jazzową w tym czasie zaowocowało organizacją takich imprez, jak Spotkania Jazzowe i Noc Poezji i Jazzu. Powstała także grupa jazzowa Bater-Band.
Budynek OOK 1979 rok, autor zdjęcia nieznany
Do najbardziej znanych w latach 70. imprez organizowanych przez instytucję kultury należały:
- Turniej Gmin "Kolorowe Wsie"
- Powiatowy Przegląd Wiejskich Zespołów Artystycznych
- Turniej Kapel Ludowych
- Konkurs Poetycki "Oleśnicki Maj" - konkurs poetycki dla amatorów, który odbywał się pod patronatem Związku Literatów Polskich, Oddział we Wrocławiu
- Spotkania Jazzowe i Noc Poezji i Jazzu
- Spotkania z Melpomeną - organizowana w 1975 roku impreza, w ramach której odbywały się spotkania z ludźmi teatru, prelekcje, wystawy tematyczne, projekcje filmów o sztuce oraz występy amatorskich i zawodowych teatrów
- Ogólnopolski Konkurs Recytatorski
- Wojewódzkie Prezentacje Teatralne
- Ogólnopolski Turniej Brydża Sportowego
- Przegląd Zespołów Artystycznych Klubów Seniora
W latach 70. w Oleśnicy działały także inne placówki kulturalno-oświatowe:
- Młodzieżowy Dom Kultury
- Zakładowy Dom Kultury DZPS ODRA
- Zakładowy Dom Kultury ZNTK
- Spółdzielczy Dom Kultury "Korelat"
- Biblioteka Społeczno-Polityczna - filia Biblioteki Publicznej
- Muzeum Archeologiczne
- Państwowa Szkoła Muzyczna
- dwa Ogniska Muzyczne
- Kino "Meteor"
- kluby na terenie COOSSTWL i Jednostki Wojskowej 3604
Oleśnicki Ośrodek Kultury w latach 80.
Od 1988 roku dyrektorem OOK został Jerzy Maciński.
W latach 80. kierownikiem OOK był Czesław Panek.
Nadal odbywały się m.in. takie imprezy jak: Turniej Gmin "Kolorowe Wsie", "Oleśnicki Maj", Dni Oleśnicy, Konfrontacje Amatorskich Zespołów Muzycznych, Lato z OOK, Środowiskowe Przeglądy Plastyki Amatorskiej, Wojewódzkie Prezentacje Teatralne, a także Jarmarki w Kolorze Złota i wiele innych wydarzeń kulturalnych.
Przy OOK działały prężnie różne kluby np. Klub Fotograficzno-Filmowy ZENIT i Klub Fotograficzny KWADRAT, którego członkowie (Edward Fitzermann, Krzysztof Waga, Artur Baliński) zdobywali ogólnopolskie nagrody.
Kierownik OOK - Czesław Panek żegna Jana Gadomskiego - wieloletniego dyrektora OOK, 29.01.1988 r., autor zdjęcia nieznany
Lato z OOK "Żegnajcie wakacje", 1987, fot. K. Grabowski
Miejski Ośrodek Kultury i Sportu w Oleśnicy
W 1992 roku połączono Oleśnicki Ośrodek Kultury i Ośrodek Sportu i Rekreacji w jedną instytucję, której nadano nazwę Miejski Ośrodek Kultury i Sportu w Oleśnicy.
Dyrektorem połączonych instytucji został Jerzy Maciński.
Od 1994 roku działania kulturalne odbywały się w Klubie Miejskim przy Placu Zwycięstwa, gdzie znajdowała się czytelnia, galeria i pracownia plastyczna. Główna siedziba MOKiS z salą widowiskową i pozostałymi pracowniami mieściła się w budynku przy ul. Reja 10.
W artykule "Po rozrywkę do MOKiS-u" zamieszczonym w "Panoramie Oleśnickiej" (Panorama Oleśnicka: tygodnik Ziemi Oleśnickiej, 1994, nr 8, s. 7-8) można znaleźć informację, że czytelnia była prowadzona przez Jolantę Kulik. Galerię i pracownię plastyczną prowadziła Danuta Obrębska-Kubik. W głównej siedzibie instytucji pracowała Janina Stolarczuk (księgowość), Bronisława Karolak (administracja), Halina Bobrowska (instruktor organizacji widowni), Bożena Wardęga (instruktor merytoryczny), Marek Żmuda (instruktor sportu i rekreacji).
Koło plastyka przy Klubie Plastyka Amatora OKO prowadził w tym czasie Andrzej Szumski, grupami muzycznymi zajmował się Grzegorz Pfeiffer, koło teatralne prowadziła Barbara Sycianko, a chór seniorów Złota Jesień Ignacy Witczak. Przy MOKiS-ie działało także Koło Szachistów, Towarzystwo Przyjaciół Lwowa i Towarzystwo Przyjaciół Miasta Oleśnica.
W 1992 roku zorganizowano pierwsze Spotkania Teatrów Amatorskich, w których uczestniczyły teatry z różnych regionów Polski.
W 1993 roku odbyły się pierwsze oleśnickie koncerty jazzowe, później zapoczątkowano cykl Jazz Live na Kanapie. Z koncertami przyjeżdżali czołowi jazzowi artyści, jak Jan Ptaszyn-Wróblewski, Urszula Dudziak, Zbigniew Namysłowski. W następnym roku zorganizowano Małą Akademię Jazzu. W jej ramach młodzi ludzie mogli poznać jazz, jego historię oraz charakterystyczne instrumenty.
W roku 1995 odbył się I Przegląd Debiutów Wokalnych Próba Mikrofonu. Jego zadanie to promocja młodych piosenkarzy. W latach 90. dużą popularnością cieszyły się Koncerty Wakacyjne nad Stawami. Występowały zespoły z różnych stron świata, na przykład z Argentyny i Zairu.
W 1997 roku władze samorządowe przeprowadziły reorganizację MOKiS-u. Zaproponowano menadżerski system organizacji życia kulturalnego. Przekazano bibliotece administrowanie całym budynkiem przy ul. Reja. Biblioteka przejęła również czytelnię prasy oraz galerię na Placu Zwycięstwa.
Źródło informacji
Informacje i zdjęcia o historii oleśnickich instytucji kultury pochodzą z Działu Dokumentów Życia Społecznego Oleśnickiej Biblioteki Publicznej im. M. Reja:
- wersji roboczej dokumentu "Placówki kultury i ich działalność. Rys historyczny" opracowanego przez Jerzego Macińskiego
- rysu historycznego opracowanego przez Danutę Brylewską
Archiwum cyfrowe: Panorama Oleśnicka: tygodnik Ziemi Oleśnickiej, 1994, nr 8